FD, 16 juni 2011
Nieuw instrument van fiscale strafbeschikking stimuleert afwikkelen zaak bij rechter
Belastingfraude kan al sinds jaar en dag buiten de rechter om worden afgedaan. Om rechters verder te ontlasten is in 2008 de Wet OM-afdoening gedeeltelijk in werking getreden.
Volgens deze wet kunnen organisaties als het Openbaar Ministerie (OM) en de Belastingdienst zonder tussenkomst van een rechter beslissen over vervolging en bestraffing. Volgens de laatste berichten zal de wet ten aanzien van fiscale strafzaken per 1 juli 2011 in werking treden. Door de wetswijziging wordt de huidige fiscale transactie omgevormd tot de fiscale strafbeschikking. Wat zullen de gevolgen zijn?
Verschillende manieren
Onder de huidige regelgeving kan bestraffing bij fiscale fraude op verschillende manieren plaatsvinden. De fiscus kan een boete opleggen of het OM gaat over tot strafvervolging. Bij de keuze tussen een bestuursrechtelijke boete of strafrechtelijke vervolging wordt rekening gehouden met de zogenoemde ATV-richtlijnen, op grond waarvan zaken met een potentieel nadeel van euro 125.000 of meer strafrechtelijk worden afgedaan. Bij zaken met een lager potentieel nadeel volgt doorgaans een (bestuursrechtelijke) boete.
Naast de boete of strafvervolging bestaat als derde mogelijkheid de transactie. De fiscus kan een transactie aanbieden als dit op grond van het opsporingsonderzoek de gewenste (strafrechtelijke) afdoeningsmodaliteit is. Voor de verdachte heeft een transactie als voordeel dat deze niet kan worden gezien als schuldbekentenis of als strafvervolging en dus geen strafblad oplevert, hetgeen voor betrokkenen vaak een goede reden was om in te stemmen met een transactie. Invoering van de fiscale strafbeschikking verandert dit.
Groot verschil
Een eerste groot verschil tussen de transactie en de fiscale strafbeschikking is dat een fiscale strafbeschikking als strafvervolging wordt aangemerkt waarmee de schuld van de verdachte komt vast te staan. Fiscale strafbeschikkingen zullen worden geregistreerd in het justitieel documentatiesysteem en leveren een strafblad op. Een fiscaal strafblad kan gevolgen hebben bij integriteits- of betrouwbaarheidstoetsen van de AFM en DNB. Ook kunnen derden het OM vragen een afschrift van de strafbeschikking te verstrekken.
Een tweede groot verschil is dat een transactie is gebaseerd op wilsovereenstemming. De verdachte moet akkoord gaan. Doet hij dat niet, dan kan de zaak alsnog worden aangebracht bij de rechter. De fiscale strafbeschikking kan de fiscus daarentegen zonder instemming van de verdachte opleggen. Wanneer een boete van meer dan euro 2000 wordt opgelegd, moet de fiscus de verdachte wel eerst horen, waarbij anders dan in het geval van gewone strafbeschikkingen de verdachte niet door een raadsman moet worden bijgestaan. Het horen is overigens niet meer dan een formaliteit en kan ook telefonisch plaatsvinden. Is de verdachte het niet eens met de strafbeschikking dan moet hij binnen 14 dagen verzet instellen.
Meer rechten
Na 1 juli 2011 is het niet meer zo gunstig een zaak buiten de rechter om af te wikkelen. Hoewel de gevolgen van een strafzaak ook verre van wenselijk kunnen zijn, is een strafrechtelijke procedure in ieder geval met meer rechten en waarborgen omkleed. Wellicht zal de Wet OM-afdoening in de praktijk eerder tot belasting dan tot ontlasting van de rechter leiden.
Klaartje Freeke is strafrechtadvocaat bij De Roos & Pen advocaten. Jurjen van Daal is fiscaal advocaat bij Taxwise advocaten & belastingadviseurs.